کلکتور وسیله ای میله ای و لوله‌ای شکل است که در زیر آن تعدادی خروجی ایجاد شده است تا با اتصال شیرهای مخصوص کلکتوری به این راه‌ها یا خروجی‌ها آب به مسیرهای متفاوت تقسیم و ارسال شود.
این وسیله باعث می‌شود تا آب بصورت یکسان در سطح ساختمان تقسیم شود و به خوبی این امکان را به صاحبین خانه می‌دهد که بتوانند در هر زمان و بسته به ضرورت آب هر منطقه را ببندند و تعمیرات و یا تغییرات خود را انجام دهند.
روش نصب
کلکتورها را معمولا در یک جعبه نصب می‌کنند که به جعبه کلکتور شهرت دارد. این جعبه‌ها دارای دو پایه در پایین و دو پایه در بالا هستند که هر کدام با یک بست مخصوص کلکتور را نگه می‌دارند.
قبل از اینکه این قطعه در جعبه بسته شود باید ابتدا مکان مناسبی برای نصب جعبه کلکتور در نظر گرفته شود. معمولا جعبه کلکتور را در آشپزخانه، سرویس بهداشتی و یا تراس ساختمان نصب می‌کنند و دلیل آن هم در دسترس بودن جعبه کلکتور است.
همچنین در نصب جعبه کلکتور باید در نظر گرفته شود که مکان نصب نباید زیاد تاریک، نم دار و سست باشد. ضمنا در زیر اتصالات گاز و برق هم نباید نصب شود.
زیر جعبه تا کف ساختمان بین 15 تا 20 سانتی‌متر باید ارتفاع داشته باشد و جعبه باید کاملا بصورت تراز نصب شود.
برای نصب تراز جعبه کلکتور باید ابتدا بوسیله آجر و یا هر مصالح دیگری زیر کلکتور تنظیم شود و پس از تراز شدن آن با استفاده از گچ و یا شن و سیمان جعبه در جای خود محکم شود. البته برخی از جعبه‌های کلکتور خودشان پایه دارند.
قبل از نصب جعبه بهتر است کلکتورها آماده شوند و درون جعبه اتصال داده شوند.
ضمن اینکه ارتفاع گفته شده برای زیر جعبه کلکتور به این دلیل است که لوله‌هایی که انشعاب گرفته می‌شود بتوانند جایی برای خم کاری و ورود به کلکتور داشته باشند و در این حین از بدنه کلکتور و ساختمان لوله‌ها بیرون نزنند.
سرهم کردن و جمع کردن کلکتور
این قطعه به خودی خود کارایی ندارد و باید با توجه به محاسباتی که انجام می‌شود کلکتور آماده بهره‌برداری شود. برای این کار باید ابتدا محاسبه کنید که یک کلکتور با چه ضخامت و با چه میزان خروجی نیاز دارید؟
کلکتور شما به چه میزان ورودی آب نیاز دارد و خروجی‌های آب باید از هر انشعاب چقدر باشد و نهایتا نکته آخر اینکه در ساختمان آیا لوله‌کشی گرمایشی هم وجود دارد یا خیر. این به دلیل گرفتن انشعاب اضافی از کلکتور برای ورودی آب گرمایش می‌باشد.
معمولا ساده‌ترین راه برای تعیین و انتخاب این قطعه میزان انشعاب‌های مورد نیاز و قطر لوله‌های مورد نظر برای لوله‌کشی می‌باشد.
این قطعه به شکلی طراحی می‌شود که در هر دو سمت امکان اتصال لوله‌های ورودی آب گرم و سرد وجود دارد.
این وسیله زمانی که برای اجرای لوله‌کشی آب گرم و سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد تنها از یک سمت به لوله اصلی اتصال داده می‌شود و سمت دیگر آن با درپوش‌های مخصوص کلکتوری بسته می‌شود.
اما زمانی که نیاز باشد در ساختمان لوله‌کشی گرمایش هم انجام شود از سمت دیگر کلکتوری که آب اصلی شهر به آن متصل شده است یک خروجی دیگر هم برای پکیج و یا آبگرمکن گرفته می‌شود.
اتصال لوله‌های اصلی مانند لوله اصلی شهر به این قطعه توسط شیرهای زانویی کلکتور و یا زانوهای کلکتوری انجام می‌شود.
معمولا این زانوهای کلکتوری را از نوع والو دار انتخاب می‌کنند تا در صورت نیاز بتوانند ورود و یا خروج آب را کنترل کنند.
لوله‌های ورودی آب اصلی و خروجی آب از کلکتورها معمولا در ابعاد 25 و 30 انتخاب می‌شوند و بسته به میزان انشعاب و خروجی کلکتور و بزرگی ساختمان این شیرها انتخاب می‌شوند.
هر چه میزان خروجی این قطعه بیشتر باشد قطر لوله بهتر است بالاتر یعنی 32 باشد اما اگر تعداد انشعاب‌ها یا خروجی‌ها کم باشد همان انشعاب 25 یا حتی 20 کفایت می‌کند.
مثلا اگر این قطعه ما در ساختمان دارای 8 یا 10 انشعاب باشد بهتر است از زانویی 32 و لوله 32 استفاده کنیم تا افت فشار و دبی نداشته باشیم.
اما اگر تعداد انشعاب 4 یا 5 انشعاب باشد انتخاب قطر لوله و زانویی بیش از 25 نیازی نیست. برای کلکتورهای 6 خروجی هم بسته به طول مسیر لوله‌کشی و نوع مصرفی‌ها هم می‌توانید لوله 32 و هم لوله 25 انتخاب کنید.
انواع کلکتور
مهره ماسوره‌ای
پس از اینکه سر لوله با دستگاه کالیبره لوله اصلاح شد معمولا با مواد لیز کننده لوله در این شیرها با فشار وارد می‌شود به نحوی که تا انتها یعنی جایگاه سوراخی که بر روی پوشش فلزی مشخص شده لوله وارد می‌شود و بعدا با دستگاه پرس لوله این روکش فلزی پرس می‌شود.
صورتیکه شیر نیاز به تعویض والو باشد باید به کلی والو را تعویض کنید زیرا پرس سر لوله امکان باز کردن لوله را دیگر به شما نخواهد داد و کار باز کردن آن بسیار دشوار است.
کوپلی
این شیرها هم در مسیر خود دو اورینگ دارند با این تفاوت که یک واشر فلزی بر روی لوله قرار می‌گیرد تا در زمان اتصال لوله به والو این واشر فلزی پشت لوله و درون مهره قرار گرفته و به محل مورد نظر سفت می‌شود.
این واشر اجازه رها شدن مهره را نخواهد داد.
البته برای اتصال لوله در روش دوم یعنی کوپلی بسیار اهمیت دارد باید حتما مراقب باشید که ابتدا مهره و بعدا واشر فلزی باید درون لوله قرار بگیرد و بعدا لوله به محل اتصال لوله، وارد شود تا امکان تعبیه واشر و مهره باشد.
شیرهای کلکتوری معمولا در اندازه های 16 و 20 در بازار موجود می‌باشند که این موضوع بدین مفهوم است که برای لوله‌کشی خانه شما می‌توانید لوله‌کشی آب سرد و گرم و یا لوله‌کشی گرمایش خانه را با لوله‌های 16 یا 20 و یا بصورت تلفیقی از این دو انتخاب کنید.
البته روش مرسوم‌تر استفاده از لوله 16 به دلیل فشار بالاتر و ضخامت کمتر است.
