فلنج بعد از جوشکاری دومین روش مهم اتصال در لوله کشی هستند. فلنج ها زمانی در یک سیستم استفاده می شوند که اتصالات و تجهیزات نیاز به پیاده شدن داشته باشند و انعطاف مناسبی را به منظور نگهداری و تعمیرات تجهیزات و شیرآلات فراهم می کنند. فلنج لوله ها را به انواع شیرآلات و تجهیزات متصل می کند. فلنج ها همچنین در خطوط انتقالی که در طول مدت بهره برداری نیاز به نگهداری و تعمیرات دارند استفاده می شود.
قسمت های مختلف یک اتصال فلنجی
یک اتصال فلنجی از سه قسمت مجزا و مستقل و متصل به هم تشکیل شده است
این سه قسمت عبارتند از:
- فلنج ها
- گسکت ها
- پیچ و مهره
کنترل هایی به منظور انتخاب این اجزا در کنار هم باید اعمال شود تا یک اتصال قابل اطمینان ایجاد شده و از نظر نشتی جریان سیال نیز کارایی داشته باشد. اگرچه استفاده از فلنج ها در سیستم لوله کشی زیر زمینی و مدفون توصیه نمی شود. فلنج ها متداول ترین منبع نشتی جریان و آتش سوزی در یک سیستم لوله کشی هستند.
انواعی مختلفی از فلنج ها برای برآورده کردن الزامات و نیازهای هر پروژه وجود دارد.
دسته بندی های فلنج :
فلنج ها بر اساس عوامل مختلفی دسته بندی می شوند از جمله :
- نوع اتصال
- نوع سطح فلنج
- میزان تحمل فشار و دما
- متریال آلیاژی
انواع فلنج ها
اسلیپون
فلنج اسلیپون سوراخی دارد که قطر داخلی آن با قطر بیرونی لوله برابر است و لوله می تواند از داخل آن عبور کند. لوله در فلنج قرار گرفته و سپس از دو قسمت بیرونی و داخلی بین فلنج و لوله جوشکاری صورت می گیرد. فلنج های اسلیپون برای فشار و دماهای پایین مناسب است. همچنین این نوع فلنج ها در سایزهای بزرگ لوله قابل استفاده بوده و در نازل های تخلیه مخازن ذخیره مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا این فلنج ها به صورت ریخته گری تولید می شوند و به همراه هاب ( hub) تولید می شوند. گاهی اوقات نیز این فلنج ها از ورق ها ساخته می شوند و هاب ندارند.
کور
فلنج کور یک دیسک خالی و سوراخ دار است. این نوع از فلنج ها در کنار نوع دیگری از فلنج به منظور ایزوله کردن سیستم لوله کشی و بستن انتهای آن استفاده می شود. فلنج های کور همچنین در مخازن به عنوان پوشش منهول استفاده می شود.
فلنج های لپ جوینت (lap joint)
فلنج لپ جوینت از دو قسمت تشکیل شده است. یک ته کوب یا stub end و فلنج قابل جابجایی طولی. ته کوب به لوله جوشکاری می شود و فلنج پشت آن می تواند جابجایی طولی در راستای stub end داشته باشند. فلنج پشتی می تواند آلیاژی متفاوت با stub end داشته باشد و معمولا به منظور صرفه جویی در هزینه از کربن استیل ساخته می شوند. فلنج های لپ جوینت در سیستم هایی کاربرد دارد که متناوبا باز بسته می شوند و فضای محدودی دارند.
ساکت ولد
فلنج های ساکت ولد یک سوکت مادگی دارند که لوله در آن قرار می گیرد و سپس در قسمت بیرونی اتصال لوله و فلنج جوشکاری صورت می گیرد. معمولا از این نوع فلنج برای لوله های با قطر کوچک استفاده می شود و برای کاربردهای با فشار و دمای پایین مناسب است.
جوشی گلودار
فلنج های جوشی گلودار به صورت گسترده در سیستم های لوله کشی استفاده می شوند. این نوع فلنج اتصال کاملی را با لوله برقرار می کند. فلنج های جوشی گلودار در کاربردهای فشار و دما بالا مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع فلنج ها در مقایسه با فلنج های دیگر فضای بیشتری را اشغال کرده و هزینه ی بیشتری دارند.
دنده ای
فلنج های دنده ای یا رزوه شده در داخل سوراخ خود رزوه دارد و با لوله های دنده ای با رزوه های روپیچ یا نری جفت می شوند. این نوع از اتصالات به راحتی و سرعت بالا اجرا می شوند اما برای کاربردهای با فشار و دمای بالا مناسب نیستند. فلنج های دنده ای اغلب در سرویس های یوتیلیتی مانند هوا و آب استفاده می شود.
انواع فلنج بر اساس سطح
فلنج ها بر اساس سطح آنها به دسته های مختلف تقسیم می شوند :
سطح صاف FF
سطح برآمده RF
اتصال رینگی RTJ
شیار و زبانه T&J
نری و مادگی MALE & FEMALE
سطح صاف
همانطور که از نام این فلنج پیداست دارای سطحی صاف است. فلنج با سطح صاف وقتی کاربرد دارد که فلنج متقابل آن نیز دارای سطحی صاف باشد. شرایط مورد نظر در اتصال تجهیزات و شیرآلات چدنی به یکدیگر اتفاق می افتد. در کنار این فلنج ها از گسکت با سطح کامل استفاده می شود.
سطح برآمده
فلنج با سطح برآمده دارای قسمت کوچک برآمده ای نسبت به سطح آن در اطراف سوراخ آن است. در این نوع فلنج گسکت بر روی سطح برآمده می نشیند. ارتفاع سطح برآمده به میزان فشار و دمای قابل تحمل توسط فلنج بستگی دارد که تحت عنوان کلاس فلنج شناخته می شود. برای فلنج با کلاس 150 و 300 ارتفاع سطح برآمده برابر 1/6 اینچ است و برای کلاس بالاتر از 300 ارتفاع سطح برآمده برابر 1/4 اینچ است. از گسکت های حلقه ای یا رینگی در اتصال فلنج های با سطح برآمده به یکدیگر استفاده می شود.
شیار و زبانه
فلنج با سطح شیار و زبانه دارای شیار خاصی است که گسکت فلزی در آن قرار می گیرد. این نوع از فلنج در سرویس های با فشار و دمای بالا مورد استفاده قرا می گیرد.
